Foto Cees Glastra van Loon

Op 8 juni 2023 was ik voor de tweede keer jurylid bij het voorleesfeest op het Munduscollege. Ik schreef er eerder over in Lezen is iets tussen mensen. De leerlingen die voorlazen kwamen uit het praktijkonderwijs en het vmbo. Het voorleesfeest verliep vlekkeloos, de aanloop daar naartoe was ingewikkelder, maar dat was voor ons, de juryleden, niet merkbaar. Dit jaar werden de voorlezers niet door hun klasgenoten gekozen. Wie wilde kreeg de gelegenheid om voor te lezen. Net als de vorige keer vonden leerlingen het heel spannend om voor hun klasgenoten op te treden, maar stuk voor stuk sloegen ze zich er dapper doorheen. Soms moesten ze even op gang komen.

Alle voorlezers kregen na afloop van de sessie een oorkonde, als bewijs dat ze hadden meegedaan, en bonnen om in de kantine te besteden. Ze waren er zichtbaar blij mee, vooral met de bonnen. Wat konden ze er precies voor krijgen? Om het echt een feest te maken kregen ze per klas ook een zak met allerlei lekkers mee. En als extraatje gaan ze met zijn allen naar boekhandel Scheltema in het centrum van Amsterdam om boeken uit te kiezen, voor zichzelf en voor de mediatheek. Dit is mogelijk, omdat het Mundus College dit jaar de Jan van Luxemburgprijs heeft gewonnen, voor hun inzet voor het lezen.

Drie meisjes maakten van het voorlezen een soort rollenspel. Ze lazen een boek van Anke Kranendonk, Verdwaald in Amsterdam. Het boek blijkt een voorbeeld te zijn van ‘toneellezen’. Ik had er nooit van gehoord, maar het blijkt een bestaand genre te zijn, met boeken voor verschillende leeftijdscategorieën en voor verschillende leesniveaus. De boeken zijn geschreven als een toneelscript, met een beschrijving van de setting en daarna de dialogen. Het is de bedoeling dat leerlingen de teksten samen hardop voorlezen, en dat ze de rollen verdelen en al lezend spelen. Dat werkte bij het voorlezende drietal heel goed. Je kon daardoor zien dat voorlezen eigenlijk een vorm van acteren is. Door je in verschillende rollen in te leven en die sprekend voor het voetlicht te brengen, krijg je een levendige voordracht en een goed contact met de luisteraars. Ook als je alleen aan het voorlezen bent, kan je er veel aan hebben om je in te denken dat je een bepaalde rol speelt.

Net als vorig jaar trad Wijnand Stomp in de pauze op. Wijnand is verhalenverteller, en hij doet dat al veertig jaar. Heel vaak vertelt hij over Anansi de spin, soms verzint hij nieuwe verhalen. Zijn ervaring en zijn plezier zijn af te lezen uit zijn optreden, en ook daarin zie je het belang van acteren. Het lukt hem om een groep kinderen die al lang zitten te luisteren en daar eigenlijk genoeg van hebben toch te pakken te krijgen,. Hij weet ze op een humoristische manier bij de les te houden, ook als ze zitten te praten of liggen te slapen.

In Lezen is iets tussen mensen heb ik het niet expliciet genoemd, maar verhalen vertellen en voorlezen liggen natuurlijk in elkaars verlengde. Een belangrijke overeenkomst is dat het succes ervan afhangt van de relatie die de vertellers en voorlezers met hun publiek weten te leggen. Wijnand Stomp blijkt ook samen met kinderen verhalen te maken. Op KRO Kindertijd geeft hij daarvan een mooie demonstratie. Kinderen uit groep vier maken al toneelspelend en met een minimum aan middelen een mooi verhaal, dat Wijnand aan het eind van de les nog eens samenvat. Ik kan me voorstellen dat je het maken van verhalen in de klas kan gebruiken als aanloop voor het lezen.