Kiekjes op de markt

Een serie kleine vensters op families die al decennia op de markt werken. Rineke van Daalen deed er onderzoek naar en schreef er een boekje over: ‘Families op de markt – De Albert Cuyp’ ISBN9789464188370

In het buurtblad De Pijpkrant verschijnen de volgende maanden kleine portretten van mensen die al decennialang op de markt werken. Rineke van Daalen schrijft daarin vervolgstukjes op haar boek Families op de markt, De Albert Cuyp. Rob Godfried maakt er prachtige foto’s bij. De fritesstal van de familie Pietersma is het eerste aan de beurt. Jeroen staat achter de toonbank. (December 2021)

Markten hebben waar dan ook iets romantisch. Ze horen bij een wereld die grotendeels is verdwenen, iets om nostalgisch van te worden. Veel markthandel wordt bedreven door families. Zo ook op de Albert Cuyp.

Aflevering 1, de familie Pietersma en Jeroen, december 2021

Neem de fritestent van de Pietersma’s. Co Pietersma’s vader stond al met haring op de Dappermarkt, net als zijn oma en tante. Toen zijn vader op Koninginnedag merkte dat patat wel leuke handel was, zei hij: ‘Ik kap met die haring, ik ga in de patat.’ Hij had genoeg van het gedoe met de haringen die thuis in twee badkuipen moesten worden schoongemaakt. En zo verkoopt de familie sinds 1959 patat, op de hoek van de Van Woustraat. Inmiddels staat de volgende generatie samen met Jeroen (zie foto) in de stal.

Frites is hun hoofdartikel, broodje kroket of frikandel doen ze erbij. ‘Wij maken ons leven lang al patates frites van verse aardappels, zegt Co. Veel lekkerder dan fabriekspatates, met echte mayonaise en piccalilly. Ze hebben een prima standplaats. Mensen die in de buurt werken zijn vaste klanten, automobilisten springen even uit hun auto om frites te halen, toeristen genieten van hun terrasje.

Aflevering 2, Puk, de haringman, februari 2022

Puk staat zes dagen per week op de markt. Hij verkoopt haring en zuur, bij tij en ontij. Hij is geboren in de Pijp, in een groot gezin. Vanaf zijn twaalfde werkt hij op de Albert Cuyp. Veel van zijn familieleden zijn ook op de markt te vinden, in verschillende koffiehuizen en bij een bloemenstal.
Bij Puk staat altijd Radio 10 aan, en een enkele keer zingt hij mee. Sitting on the dock of a bay, liedjes uit de jaren zestig. Maar op dit moment, middenin de zoveelste lockdown, valt er weinig te zingen. Op de stal staat een foto van koningin Beatrix die jaren geleden een haring bij Puk kwam eten. Dat waren nog eens tijden. Toen stonden ze op drukke dagen met zijn zessen achter de stal, maar tegenwoordig kan hij het gemakkelijk alleen af. Eigenlijk, al te gemakkelijk. Vaak vraagt hij zich af: is het ‘einde verhaal’ voor de markt? ‘We zien het wel’, zegt Puk en hij blijft op zijn post. Kom eens bij hem langs, en koop een haring. ‘Verantwoord lekker’, zoals de reclame het zegt.

Aflevering 3, de familie Tol, april 2022

Kees en Paul Tol, vader en zoon, zijn de vierde generatie die op de hoek van de Eerste van der Helst straat vis verkopen. Ze dragen geen Volendams visserskostuum meer, maar ze wonen nog steeds in Volendam, en de plaats van hun stal is niet veranderd. Ze maken lange dagen, van dertien, veertien uur. Vroeg naar de visafslag en de Albert Cuyp en ‘s avonds weer in de file terug. Kees staat al 56 jaar op de markt, vanaf zijn veertiende jaar. Paul gaat naar de afslag in IJmuiden, koopt de vis in en brengt die naar de markt. Kees gaat naar de Albert Cuyp en maakt de kraam klaar voor de handel, waar ze de rest van de dag samen vis verkopen.
Bij de familie Tol kan je altijd terecht voor een praatje. Over de aanschaf van kaplaarzen, over de drijfnatte weilanden van Waterland, en zo’n gesprek gaat moeiteloos over in een beschouwing over de wereldproblematiek. ‘Nog even en we hebben de aarde naar de verdommenis geholpen’, zegt Kees. ‘En we doen er niets aan’. ‘Wel iets’, zeg ik aarzelend. ‘Ach,’ zegt Kees, ‘praten dat kunnen ze wel’. En praten dat kan Kees ook, net als zijn zoon Paul.


Aflevering 4, de familie Van Hilten, juni 2022

Maikel van Hilten verkoopt fruit en sapjes, op de hoek van de Ferdinand Bolstraat. Hij behoort tot een van de grote traditionele marktfamilies: de Van Hilten dynastie. Als kind hielp hij zijn ouders op de markt. Hij deed het niet voor zijn plezier, en had nooit kunnen bedenken dat zijn grootvader hem later tot de markt zou verleiden. Zijn ouders verkochten fruit, en een andere tak van de Van Hiltens staat iets verderop, ook met een grote stal met fruit. Zijn oom Paul had een groentestal. In de coronatijd was hij een van de weinigen die gewoon bleef komen. Hij wordt regelmatig geholpen door zijn zoon – die voor zichzelf overigens een andere toekomst ziet weggelegd. Maikel heeft plezier in zijn werk. ‘Als ik hier alleen ben en de stad ontwaakt. Dat vind ik echt een magisch gezicht. Dan maak ik mijn stal op, dat vind ik leuk, met kleurtjes allemaal. Echt leuk en dan is ‘t klaar en dan ga ik een kop koffie pakken. Heerlijk.’ Hij geniet van zijn klantenkring, van wie een groot deel al vanaf dag één zijn stal bezoekt.
Hij is de sportsman van de markt. Bovenop zijn lange werktijden traint hij zoveel hij kan. Hij heeft al een paar triatlons achter de rug, in binnen en buitenland. Hij fietst, hij zwemt, hij rent. In augustus wil hij de triatlon in Ierland gaan doen, in Cork.

Aflevering 5, de familie Overwater, augustus 2022

Anton Overwater komt uit een van de oude Amsterdamse marktfamilies. Hij verkoopt buitenlandse groenten op de Albert Cuyp. Zijn broer is met neven en nichten op de Nieuwmarkt te vinden. Ze komen uit een familie van tuinders die met de uitbreiding van de stad steeds verder moesten opschuiven. Zijn grootvader had een ‘tuin’ op de plaats waar nu het Concertgebouw staat, zijn vader raakte na de oorlog zijn land kwijt en ging net als zijn twee broers op de markt staan.
Anton heeft gestudeerd en had ook ander werk kunnen doen. Maar deels door toeval, deels uit eigen voorkeur kwam hij toch op de markt uit. Een zus werd kraamverpleegster, een broer werd fiscaal jurist, zijn jongste zusje werd IC-verpleegkundige. Zijn vrouw heeft verschillende opleidingen in het hoger onderwijs afgerond en heeft personeelswerk gedaan. Zijn dochter is dokter en ziet voor zichzelf geen toekomst in de markt. Een neef op de Nieuwmarkt wilde eerste geneeskunde gaan studeren, maar toen hij werd uitgeloot kwam bij toch op de markt terecht.
De marktfamilies vormen open netwerken met relaties in verschillende kringen. Voor jongere generaties is de markt niet meer vanzelfsprekend. Ze kiezen zelf een opleiding en een beroep.